با توجه به نقش کلیدی دسترسی فراگیر به خدمات مالی در تحقق عدالت اقتصادی و توسعه پایدار، این پژوهش با هدف شناسایی و تحلیل عوامل بومی مؤثر بر شمولیت مالی در ایران انجام شد. در مرحله نخست، با بهره‌گیری از مطالعات پیشین و به روش تحلیل محتوای کیفی، مجموعه‌ای اولیه از عوامل استخراج گردید. سپس بر اساس آن‌ها، یک پرسشنامه نیمه‌ساختاریافته طراحی و مصاحبه‌هایی با ۱۹ نفر از خبرگان انجام شد. داده‌های حاصل از مصاحبه‌ها با روش کدگذاری باز تحلیل و عوامل نهایی شناسایی شدند. در ادامه و در چارچوب تحلیل کمی، ابتدا از روش دلفی فازی در سه مرحله برای کسب اجماع نظری و غربال‌گری اولیه استفاده گردید. سپس با بهره‌گیری از داده‌های جمع‌آوری‌شده از ۱۸۱ کارشناس، تحلیل عاملی اکتشافی برای تدوین مدل مفهومی و تحلیل عاملی تأییدی (مدل‌سازی معادلات ساختاری) برای آزمون مدل به‌کار گرفته شد. یافته‌های نهایی پژوهش پنج شاخص کلیدی برای تبیین شمولیت مالی در ایران را شناسایی کرد که به‌ترتیب اهمیت شامل شمولیت مالی دیجیتال، دسترسی به خدمات مالی، عدالت اجتماعی و اقتصادی، سواد و آموزش مالی و سیاست‌های مالی و اقتصادی است. این نتایج نشان می‌دهد که برای تدوین سیاست‌های کارآمد، توجه هم‌زمان به ابعاد فناورانه، نهادی، آموزشی و سیاست‌گذاری ضروری است.
