در این مطالعه با بررسی روند تورم مصرفکننده در ایران و با تمرکز بر تکانههای تورمی (انحراف از مسیر بلندمدت تورم) میخواهیم واکنش تورم مصرفکننده به تکانههای بخش عرضه و تقاضا در اقتصاد ایران را در چارچوب الگوهای چسبندگی قیمت و چسبندگی اطلاعات، مقایسه کنیم. تکانه رشد نرخ غیررسمی ارز، نماینده تکانه عرضه یا هزینه و تکانه رشد نقدینگی، نماینده تکانه تقاضا در نظر گرفته شده است. هدف این مطالعه بررسی رابطه علیت نبوده و با علم به اینکه تورم بدون رشد نقدینگی اتفاق نمیافتد، با بررسی ویژگیهای آماری متغیرهای تورم، رشد نرخ غیررسمی ارز و رشد نقدینگی و بهکارگیری الگوی خودتوضیح برداری به این نتیجه میرسیم که واکنش تورم مصرفکننده به تکانه رشد نرخ ارز نسبت به تکانه رشد نقدینگی شدیدتر بوده و بعلاوه این واکنش، در تورمهای بالاتر شدیدتر است. تکانه نرخ ارز، به‌عنوان مهم‌ترین تکانه هزینه در اقتصاد ایران، در مقایسه با تکانه نقدینگی (به‌عنوان تکانه تقاضا) حاوی اطلاعات بیشتر و ملموس‌تری برای بازنگری قیمتها است. تکانه نقدینگی به‌تدریج و از مسیر تقاضا بر قیمتها اثر می‌گذارد و به دلیل درک ناقص عاملان اقتصادی از مفاهیم پایه پولی و نقدینگی و همچنین وجود درجه‌ای از عدم‌اطمینان در مورد اهداف سیاست‌گذار پولی، اثر آن به کندی منتقل می‌شود و واکنش جهشوار تورم را در پی ندارد که این رفتار با الگوهای «چسبندگی اطلاعات» سازگار است. در مقابل، تکانه نرخ ارز به معنای ناتوانی در مهار تورم از مسیر مداخله ارزی و واردات ـ به‌ویژه در شرایطی مانند تشدید تحریم‌ها یا کاهش درآمدهای نفتی ـ بوده و به‌طور مستقیم و محسوس هزینه‌های تولید را افزایش می‌دهد؛ از این رو، در مواجهه با تکانههای ارزی، چسبندگی‌های اطلاعاتی و قیمتی به‌مراتب کمتر است، تعدیل قیمتها با شدت و سرعت بیشتری صورت میگیرد و شاهد جهشهای تورمی هستیم. بهعلاوه در شرایطی که انتظارات تورمی شدت میگیرد، به دلیل عدم چسبندگی نرخ ارز، این نرخ سریعتر از سایر قیمتها جهش میکند و با وقوع تکانههای ارزی به عنوان علامت نیروی انباشتشده تورمی شاهد تعدیلهای شدیدتر تورم هستیم.
