نظام‌های مالی به دو گروه بانک محور و بازار محور طبقه‌بندی می‌شوند. در نظام‌های بانک محور، تجهیز پس‌انداز‌ها و تخصیص اعتبارات از طریق بانک انجام می‌شود. در نظام‌های بازار محور، بازار سرمایه با ارائه فرصت‌های سرمایه‌گذاری سودآور به پس‌اندازکنندگان، منابع لازم جهت فعالیت‌های اقتصادی را تأمین، و به انباشت سرمایه و توسعه اقتصادی کمک می‌کند. این دو نظام در بسیاری از کشورها وجود دارند، ولی وزن آنها در کشورهای مختلف متفاوت است. نظام مالی ایران اگر چه بانک محور است، ولی ایجاد، استقرار و حفظ یک بازار سرمایه کارا، شفاف و سالم یکی از ضرورت‌های اصلاح و بهبود فضای کسب و کار کشور می‌باشد و در مقابل، توسعه، اندازه و عمق بازار سرمایه متأثر از این فضا است. بازار سرمایه ایران در سیاست‌های کلی اصل 44 و قانون مربوط، برنامه چهارم توسعه و نیز در سیاست‌های کلی برنامه پنجم مورد توجه جدی قرار گرفته است. کارآمدی این بازار و برآورده کردن انتظارات از آن، مستلزم شناخت تأثیر فضای کسب و کار کشور بر آن و در مقابل اثرگذاری آن بر اصلاح و بهبود فضای کسب و کار می‌باشد. این مقاله با هدف ارائه این شناخت تدوین شده است.
در این مقاله، نخست اهمیت نظام مالی و توسعه مالی بررسی شده است. سپس بازار سرمایه توصیف شده است. عوامل مؤثر بر بازار سرمایه شامل: محیط قانونی، محیط اقتصادی، محیط فرهنگی و اجتماعی، فنّاوری اطلاعات و ارتباطات، و فنّاوری پرداخت و تسویه تحلیل و شرایط فعلی ایران و فرصت‌های بهبود در ارتباط با این عوامل بحث و بررسی شده است. در بخش آخر، پیامد یک بازار سرمایه توسعه یافته از لحاظ دسترسی به سرمایه، نقدشوندگی، توزیع ریسک و هزینه سرمایه توصیف، و وضعیت این متغیرها در بازار سرمایه ایران تحلیل شده است. 
طبقه‌بندی D53,E02 : JEL

تاریخ دریافت مقاله: 1388/5/2                          تاریخ پذیرش مقاله: 1388/5/16